Ο χρήστης του twitter με @dilbertGr μου έφερε στην προσοχή μου μια παρουσίαση φοιτητών της οικονομικής σχολής του Τσέχικου Πανεπιστημίου Κοινωνικών Σπουδών της Πράγας, σχετικά με το φαινόμενο των συνεταιρισμών στην Ευρώπη, τη δυναμική του και τις προοπτικές του.
Η παρουσίαση ξεχωρίζει 3 είδη συνεταιρισμών : παραγωγών, καταναλωτών και εργατών.
Οι συνεταιρισμοί είναι μεγαλύτερο κομμάτι της ευρωπαϊκής οικονομίας, από ότι θα περίμενε κάποιος : συνολικά για την ΕΕ οι παραγωγικοί συνεταιρισμοί προσφέρουν πάνω από το 50% της αγροτικής παραγωγής, και πάνω από το 60% της συγκομιδής, επεξεργασίας και προώθησης των αγροτικών προϊόντων. Εδώ ξεχωρίζουν στην παγκόσμια παραγωγή ονόματα όπως η FrieslandCampina (ΝΟΥΝΟΥ), και η Arla Foods.
Στη Γαλλία δίνουν το 40% της τροφής και της αγροτικής παραγωγής, στη Νέα Ζηλανδία το 100% των γαλακτοκομικών προϊόντων, ακόμα και στις ΗΠΑ το ένα τρίτο των αγροτικών προϊόντων.
Στο ΗΒ υπάρχει η μεγαλύτερη κοοπερατίβα καταναλωτών στον κόσμο, στη Σουηδία οι συνεταιρισμοί καταναλωτών κατέχουν το 21% της αγοράς στα μπακάλικα.
Οι συνεταιριστικές τράπεζες στην ΕΕ συνήθως ξεκίνησαν σαν τοπικά επαρχιακά καταστήματα. Κατέχουν το 18,8 % σε καταθέσεις και κινούν το 20,1% σε δάνεια στην αγορά της ΕΕ. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Fermoy Credit Union στην Ιρλανδία. Αποτελείται από 12.000 μέλη τα οποία συναποφασίζουν σε ετήσια συνέλευση, και η διεύθυνση είναι εθελοντική.
Οι εργατικοί/βιομηχανικοί συνεταιρισμοί (που είναι και οι πιο ενδιαφέροντες) έχουν προέλευση : από φιλάνθρωπους ιδιοκτήτες που μετέτρεψαν την επιχείρηση τους σε κοοπερατίβα, από εξαγορά της επιχείρησης από τους εργάτες, ή ιδεαλιστικοί συνεταιρισμοί που ξεκίνησαν από ανθρώπους με τα ιδανικά της κοινοκτημοσύνης και της οικονομικής δημοκρατίας. Ο σκοπός των εργατικών συνεταιρισμών είναι να παρέχουν ένα σταθερό εργασιακό περιβάλλον στους μετέχοντες, οι οποίοι είναι και αυτοί που τους ελέγχουν.
Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Εργατικών Συνεταιρισμών, Κοινωνικών Συνεταιρισμών και Συμμετοχικών Επιχειρήσεων (CECOP) εκπροσωπεί 37 εθνικές και τοπίκες συνομοσπονδίες στην Ευρώπη, κυρίως από την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, οι οποίες με τη σειρά τους εκπροσωπούν 1,3 εκατομμύρια εργαζόμενων και 83.000 επιχειρήσεις.
Το πιο αξιοπρόσεκτο παράδειγμα είναι αυτό του ισπανικού συνεταιρισμού της Mondragón στην περιοχή των Βάσκων, μια συνομοσπονδία μικρότερων συνεταιρισμών, ο οποίος συναποτελείται από 83.000 εργαζόμενους. Ειδικεύεται στους τομείς της τραπεζικής χρηματοδότησης, βιομηχανίας, λιανικής πώλησης και καινοτομίας. Η ιστορία του ενδιαφέρουσα. Το 1941 φτάνει στη χτυπημένη από τον Ισπανικό Εμφύλιο πόλη της Mondragón, ενάς νεαρός τότε καθολικός ιερέας. Η φτώχεια, η εξορία, ο διχασμός και η ανεργία μάστιζαν τον τόπο. Αμέσως αναλαμβάνει δράση. Φτιάχνει τεχνικό σχολείο για μάνατζερς, μηχανικούς και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό.
Πέρα από αυτό εκπαίδευσε τους νέους στις αρχές του ουμανισμού και της αλληλεγγύης. Το 1955 επέλεξε 5 από αυτούς τους νέους και ξεκίνησε την πρώτη από τις κοοπερατίβες, που έμελλε να είναι η αρχή του συνεταιρισμού τη Fagor Electrodomésticos. Τη δεκαετία του ’70 εκμεταλλεύτηκαν την ανάπτυξη της ισπανικής οικονομίας, για να επεκταθούν, και καινούριοι συνεταιρισμοί ξεπηδούσαν συνεχώς.
Οι δεσμοί μέσα στο συνεταιρισμό είναι στενοί, βασισμένοι στις αρχές της αλληλεγγύης και της συμμετοχής. Οι στρατηγικοί στόχοι του συνεταιρισμού αντικατοπτρίζονται σε τετραετή πλάνα, που καταρτίζει το Συνεταιριστικό Συμβούλιο. Όλοι πρέπει να δρουν σαν ιδιοκτήτες και συμμετέχοντες, και οι δομές είναι δημοκρατικές.
Στο συνεταιρισμό του Mondragón υπάρχουν προσυμφωνημένες διαφορές στους μισθούς ανάμεσα στα στελέχη και στους εργάτες που δουλεύουν με ελάχιστο μισθό. Αυτοί κυμαίνονται ανάμεσα στα ποσοστά 9:1 με 3:1, με μέσο όρο 5:1. Στην πραγματικότητα τα στελέχη που παίρνουν τέτοιους μισθούς δεν είναι πολλά, και όταν αυτό συμβαίνει έχει αποφασιστεί από όλους μέσα στη συνέλευση, ότι είναι απαραίτητο να γίνει κάτι τέτοιο.
Με αυτό τον τρόπο τα στελέχη στο συνεταιρισμό κερδίζουν 30% λιγότερα λεφτά, από ότι τα στελέχη σε παραδοσιακές επιχειρήσεις στην υπόλοιπη Ισπανία. Αντιστοίχως ο ελάχιστος εργατικός μισθός είναι 18% μεγαλύτερος από τον μισθό των εργατών σε παρόμοιες επιχειρήσεις.
Ο γλωσσολόγος και ακτιβιστής Νόαμ Τσόμσκυ αναφερόμενος στον συνεταιρισμό της Mondragón έχει πει ότι προσφέρει μια προοπτική στον καπιταλισμό, αλλά είναι ακόμα ενσωματωμένο στον καπιταλισμό, πράγμα που περιορίζει της επιλογές του.
«Η πιο προχωρημένη περίπτωση η Mondragón. Ανήκει στους εργάτες, δε διευθύνεται από αυτούς, αν και η διαχείριση προέρχεται συχνά από το εργατικό δυναμικό, αλλά είναι ενταγμένη σε ένα σύστημα αγοράς, και ακόμα εκμεταλλεύονται εργάτες στην Νότια Αμερική και κάνουν πράγματα που βλάπτουν την κοινωνία στο σύνολο της και δεν έχουν επιλογή. Όταν είσαι μέσα στο σύστημα, πρέπει να βγάλεις κέρδος για να επιβιώσεις, είσαι αναγκασμένος να αγνοήσεις αρνητικά εξωτερικά αποτελέσματα.»
Από την άλλη ο Αμερικάνος καθηγητής οικονομίας Richard Wolff, χαιρέτησε τη συνομοσπονδία επιχειρήσεων Mondragon, θεωρώντας τους καλούς μισθούς, που προσφέρει για τους εργαζόμενους, τη δυνατότητα των απλών εργατών να παίρνουν αποφάσεις, και το μέτρο της ισότητας των γυναικών, σαν μια μεγάλη επιτυχία και το αναφέρει σαν ένα εργασιακό μοντέλο εναλλακτικό στο καπιταλιστικό μοντέλο παραγωγής.
Πηγή : Wikipedia
Η παρουσίαση σε powerpoint :
Μικρούλης συνεταιριστικός σύνδεσμος: http://wp.me/p1lzKi-pw
Ατημέλητος πίνακας του Ντα Βίντσι από το 1508
La Scapigliata 
Σχολιάστε